De activisten leren ons in een les in Boxtel. Binnen de sector is iedereen van mening dat de boeren zich goed hebben geweerd. Maar hoe kijken anderen – van buiten de sector – daar tegenaan? Gerrianne Jansen vraagt zich zich af wat de sector kan leren van zo’n actie. Ze vraagt het aan de deskundigen Gijs Weenink en Frank Peters.

Varkensboeren bezet

Maandag 13 mei 2019 bezetten 236 (internationale) actievoerders een varkensstal in Boxtel. Woensdagavond 15 mei 2019 nodigt Pauw in zijn uitzending twee varkensboeren en twee activisten uit. Gerrianne bekijkt met Gijs Weenink en Frank Peters de uitzending en vraagt wat de agrarische sector kan leren van de activisten.

Geslaagde actie

Gijs en Frank bekijken de emotionele reactie van de varkenshouders. De boeren doen een beroep op het fatsoen van de activisten. Maar dat krijgt geen gehoor. De activisten hebben maar één doel. Een wereld zonder vlees. De varkensboer benoemt in de uitzending van Pauw zelfs nog de doelen van de activisten. De activisten bevestigen dat al knikkend met een grote glimlach. Met de uitnodiging Pauw hebben de activisten nogmaals het groot publiek bereikt. Dus geslaagde actie. Dat de hele wereld de actie (mogelijk) afkeurt is rekening mee gehouden. Frank Peters daarover: de actievoerders willen vooral zichtbaarheid creëren met hun acties en hoe meer de andere partij zich laat uitdagen en meeslepen hoe meer zij hun doel realiseren. Het gebruik van ‘geweld’, zoals het ‘vernielen’ van de auto’s is dus koren op de molen van de actievoerders.

Voorbereiding is het halve werk

De voorbereiding en taakverdeling valt ook op. De jongeman aan tafel had zelfs maar één taak: woordvoering doen voor de media op de locatie. Je kan het niet eens zijn met het doel, maar je moet toegeven dat hun actie zeer professioneel hebben voorbereid en uitgevoerd. Gijs Weenink zag hoe de twee actievoerders elkaar ook steeds aankijken en knikken wanneer de boeren hun argumenten en verhalen vertelden. Je zag ze echt de argumenten van de tegenstanders afvinken. Ze hadden het debat al gewonnen nog voordat ze hun mond hadden opengedaan. Wat kan de varkensboer daarvan leren? Frank Peters geeft aan dat voorbereiding 80% is van het succes van crisiswoordvoering. Dat vereist dus verdieping in de argumenten van de andere partij en je daarop voorbereiden. Maar bovenal nadenken over jouw eigen bondige en empathische kernboodschap. En daar vervolgens aan vasthouden gedurende het interview.

Verschijning aan tafel bij Pauw

Gijs Weenink stelt dat de varkensboeren ook oogden zoals je denkt dat varkensboer eruit ziet. Ze waren boos en zwaar emotioneel over de bezetting van een varkensstal in Boxtel. Het contrast met de zeer jonge, ietwat naïef ogende actievoerders was enorm. De actievoerders waren rustig en bestonden uit een jonge man met een snorretje en lang krullend haar gekleed met z’n jas nog aan  en mooie, slimme jongedame. Gijs Weenink meent dat het hier voor de kijker al leek op: Godzilla meets Bambi.

Gijs Weenink wijst op de kracht van een televisie-optreden Je zit daar als woordvoerder van je sector. Haardracht, kleding en uitstraling is eigenlijk het enige wat overkomt na 22.00 uur in de huiskamer. Sinds Antoinette Hertsenberg als jonge frisse woordvoerder optrad voor de Dierenbescherming weet het dierenbevrijdingsfront dat je met mooie jonge vrouwen met verbale talenten meer bereikt dan met beleidsnota’s, petities en demonstraties. Ook valt het Gijs op dat vrouwelijke woordvoerders door bijvoorbeeld Mariëlle Tweebeeke veel minder hard worden aangepakt dan wanneer er mannelijke woordvoerders zitten. Tweebeeke stopt gewoon eerder met kritisch ondervragen van een vrouw dan van een man! Frank Peters voegt daaraan toe dat voor televisie geldt dat het beeld en de eerste indruk 70% bepalen van hoe jij overkomt op de kijker. Inhoud is nog steeds belangrijk, maar minder dan in dagbladinterviews en op radio. Bovendien is het cruciaal dat je de eerste vraag kent van de interviewer, zodat je direct lekker in je verhaal zit.

De discussie bij Pauw draait al snel

In no time draait Pauw de discussie van onwettige actiemiddelen naar 13% sterfte van jonge biggetjes, gewonde biggetjes en roosters waarop zij moesten leven. Dit alles werd ook nog eens versterkt door groot geprojecteerde foto’s die de activisten hadden gemaakt. Vreselijke foto’s van gewonde en bijna dode biggetjes die nog dagen op het netvlies van de kijker blijven hangen. Frank Peters wijst op het feit dat er in een crisis helaas geen ruimte is voor ratio. Alles draait dan om de emotie. En hoezeer je ook in je gelijk denkt te staan, je zult ook begrip moeten tonen voor de druk van buiten voordat je ruimte krijgt om jouw eigen verhaal te doen. Als je een rationale boodschap te vertellen hebt over de sector, dan zal je dat echt in vredestijd moeten doen.

Varkensboeren in nood

De discussie spatte uiteen in het gezicht van de twee varkensboeren. Zij moesten vragen beantwoorden die allang bekend zijn. Waarom gaan er zoveel biggen dood? Hoe komt dat dan? De antwoorden waren technisch over toomgroottes, mummies en insleep van ziekten. De vraag is wat de kijker uiteindelijk overtuigd. Wanneer de emoties hoog oplopen stelt de activiste voor om weer terug te gaan naar de kern van het probleem. En dat is natuurlijk haar versie van dat probleem. Ze vraagt zelfs nog aan de boeren hoe de maatschappij dan een goed beeld kan krijgen van de varkenshouderij. De varkenshouders concluderen vervolgens dat de activisten helemaal geen verstand van de varkenshouderij hebben. Frank Peters: feitelijk is het ook niet belangrijk of ze er verstand van hebben. Het gaat om het signaal dat ze afgeven over de varkenshouderij. En daar zal je toch wat mee moeten doen als sector.

Ken de tegenstander en bereid je voor

Beide varkensboeren hadden schijnbaar geen idee tegenover wie ze zaten. Ze deden op geen enkel moment een poging om de discussie te draaien naar de onwettige (strafbare) en ondemocratische methoden waar deze actievoerders zich van bedienden. Dat hadden ze kunnen voorbereiden door een aantal kernboodschappen af te spreken. Wisten ze wel dat de jongeman (woordvoerder van de actievoerders) op Radio1 bij Thijs van den Brink was geweest? Dan hadden ze kunnen weten waar deze actievoerders voor staan. Een wereld waar dieren gelijk staan aan mensen, met dezelfde rechten. Gijs Weenink ziet een gemiste kans voor de boeren. Volgens Gijs Weenink hadden ze makkelijk kunnen sturen op het beeld dat deze jonge mooie schattige activisten een hele kleine radicale groep mensen is die haar wil aan de wereld wil opleggen (desnoods met geweld). Frank Peters: en je moet ze zeker niet wegzetten als ‘terroristen’, daarmee speel je ze in de kaart. In crisiswoordvoering is verwijdering van de ‘tegenstander’ nooit een oplossing. Uiteindelijk zullen partijen de strijdbijl moeten begraven en op zoek moeten naar verbinding en samenwerking. Vanzelfsprekend kan dat alleen met opponenten die daartoe ook bereid zijn.

De kijker bepaalt

Gijs Weenink noemt het optreden in Pauw een gemiste kans voor de boerensector en zij hebben, net als het laatste optreden van Yvonne Jaspers bij Pauw, de agrarische sector geen dienst heeft bewezen.

Tips van Gijs Weenink:

• Kies voor vrouwelijke woordvoerders (liefst boerinnen);
• Zoek precies uit wie als opponenten aan tafel zitten;
• Bereid je goed voor (voorbereiding met een media-expert: minimaal 3 uur);
• Oefen de discussie meerdere keren;
• Oefen de discussie met mensen van buiten de sector;
• Bedenk 30 lastige vragen die Pauw zou kunnen stellen en formuleer 30 goede en voor het publiek redelijke antwoorden;
• Zorg dat je op televisie altijd rustig en vriendelijk blijft;
• Er is maar één doel; goed en sympathiek overkomen bij de kijkers! 

Tips van Frank Peters:

• Maak zorgvuldige keuzes, ga na wat je te winnen en te verliezen hebt als je ergens aan meewerkt. Kies bewust uit de media-aanvragen!
• Live optredens zijn voor crisissituaties te prefereren, omdat er niet in geknipt kan worden.
• Denk goed na of je het debat wel aan wil bij een programma als Pauw of dat je niet liever kiest om een uur eerder bij Nieuwsuur aan te schuiven om jouw kant van het verhaal te doen.
• Denk goed na over de woordvoerder. Kies iemand die tegelijkertijd krachtig en empathisch kan woordvoeren en weet wat het is om in soundbites te spreken.
• Bereid het zeer goed voor en denk na over een impactvolle kernboodschap, waarnaar je in het interview verschillende keren blijft ‘bridgen’.
• Ken de eerste vraag zodat je direct lekker in het verhaal zit.
• Zoek in de woordvoering verbinding in plaats van verwijdering.
• Wordt niet boos. Blijf gewoon rustig jouw eigen kernboodschappen herhalen.
• Zorg dat je boegbeelden getraind zijn.
• Blijf tenslotte altijd authentiek. Uiteindelijk zit de kijker niet te wachten op een pratende robot, zoals Rob Jetten in zijn eerste interview. Wees jezelf, maar voer wel regie in het gesprek.

Voor varkenshouders wordt in samenwerking met Varkens.nl een masterclass georganiseerd op 27 juni. <<lees meer>>

BRONNEN:
Maandag 13 mei 2019 bezetten 236 (internationale) actievoerders een varkensstal in Boxtel. Woensdagavond 15 mei 2019 nodigt Pauw in zijn uitzending twee varkensboeren en twee activisten uit. Gerrianne bekijkt met Gijs en Frank de uitzending en vraagt wat ze daar nu zien.

Pauw, 15 mei, Nederland 1, (22.50-23.55 uur)
Dit is de dag, 14 mei, Radio1 met Thijs van den Brink (18.30-19.00 uur)